XÜXENEAN ENTZÜN

Laborantxa - Üngüramena

Egüberriko axüri merkatüa uste beno hobeki iragan da Xiberoko CAOSO eta AXURIA kooperatifentako. Bien artean gütti gora behera, 64000 axüri saldü dütüe. Salmentaren % 90a Espaiñako merkatüan egin da eta laborarier 3.70 eta 3.85 euroren artean kiloa pakatürik izan zaie. Üsatü konkürentzia Aveyron eskualdearen ganik ez da hainbeste senditü, hanko axuriak Italiako merkatüan saldürik izan beitira. Frantziako merkatüa aldiz, oso txarra izan da. CAOSO kooperatifako Jean Marie Etxegorriren araberan, frantsesek beste aragi mota erosi düe, hala nola basa ihizea. Urte hatsarre hontan prezioak jadanik tipitzen hasi dira. AXURIA kooperatifak, pusketan saltzen den axuria merkatüan ezarriko dü indarra eta CAOSOak aldiz karkasak kongelatüko dütü, aragia berantago saltzeko, bataz besteko 3 euroko prezioa etxekitzeko esperantxarekin.

Entzün Jean-Marie Etxegorri CAOSO kooperatifako ardüradüna  :

Ardi bürü beltzen salbatzeko alkarte bat sortü da. Xiberoan eta Baxe-Nafarroan atzamaiten dira bürü beltzak dütüen laborariak. Maleroski, azken urte horietan ohartü dira, gazteak plantatzen direlarik bürü gorriak haütatzen dütüela eta beste laborari zonbaitek bürü beltzak üzten dütüe gorrientako. Bien arteko desberdintarzün handiena da, gorriek ezne haboro emaiten düela eta beltzak hobeki egoiten direla bortüan. Bürü beltz zalek azpimarratzen düe 2007ko inkesta baten arabera, ürrentzean erabazten dena berdintsüa dela. Horrez gain, ardiak geroago eta güttiago ibilten badira bortüan, mendia ez da orai bezain xahü izanen eta ondoramenak izanen direla üngüramena eta turismoarentako. Ürrentzeko, ardi dildiraren eritarzüna aipatürik izan da. Ardi bürü beltzak gütti hunkirik izan direlakoz, sendatzeko ikerketetan baztertürik izan dira eta prefosta lotsa dira, epidemiak bürü beltzak hunkitzen badütü berantegi izanen dela.

Entzün Ximun Lükü Ardi Bürü Beltz alkartekoa :

Eüskal Herriko GFAM-Lürrak, Mathieu Mendizabal laborari-okinaren süstengüz, iragan ürrieta ondarrean abiatü den kanpaiñaren kari, gaüaldi bat antolatzen dü ostirale gaüan Mauleko Zinka ostatüan. Arüen den 10 hektara lürren erosteko 40 000 eurotan, GFAMak, 650 parte 63 eurotan salgei ezarri dütü. Mathieu Mendizabalek, lür eremü hori alokaidatüko dü GFAM-Lürrari gariaren ereiteko bena erran behar da SAFERaren baimenarekin lürraren lantzen hasirik dela Lohitzüneko CUMAren lagüntzarekin. Ber denboran, laborari eta okin izatea da bere xedea, eta berak ekoiztütako gariaren irinarekin, ogi biologikoa egiten hasi da. GFAMak antolatürik gaüaldia 20etan hasiko da ostiralean, züntzür bustitzea eta pastex biologikoak gozatzen ahalko dira. 21etan “Du grain au pain, cultivons la biodiversité” filmaren hedapena eginen da eta ondotik Marie Claire Leurgorryek Gfam Lurra presentatüko dü eta Mathieu Mendizabalek argitarzünak ekarriko dütü bere xedeaz.

Entzün Mathieu Mendizabal laborari eta ogi-egilea :

Abentüaren 27tik barantailaren 4 artino, Pirene-Atlantika departamentüan hartzaz egiten den kontsültak jarraikitzen dü. Orotara, pireneetako 930 herrietan eta Xiberoan bortüa baliatzen düen 21 herrietan galtatzea bürützen da. Kontsülta hortan Herriko Etxeek eta herritar güziek ere beren ikusmoldea emaiten ahal düe Prefetari idaztez. Oritzen gira, Franska deitü züen hartza sartürik izan zela pireneetan, bena auto batek, istripüz, hil züan 2007an. Horren ordezkatzeko, dagün bedatsean, beste hartz baten sartzea deliberatü dü Frantziako Gobernüak. Eslobeniatik jinen den hartz eme bat. Prefosta, berri horrek bazterrak harroarazten dütü, bereziki hartzaren kontre direnen artean.

Entzün André Cazetier Mourenx-eko aüzapez ohia bere ikus moldea emaiten :

Abendüaren 6an, Jean Lassalle depütatea Maulen zen frantziatik horra den lege berri baten berri ekartera. Frantziak erreka güziak zaintü nahi dütü. Erran nahi dü, lege berri hau iragaiten bada, erreker esker sortü nahi diren enpresa berriak ezin dirate instalatzen, izan dadin eihera, mikro zentral elektrikoa edo arrain hazleak. Maulera hüillantü ziren haütetsi eta hurari esker bizi diren enpresa bürüak, arrenküratürik agertü dira lege honen aitzinean. Azpimarratü nahi izan düe, ekoizle ttipiak izanez, ondoko ürratsa izanen zenez haien enpresen zerratzea üngürümenaren zaintzearen izenean. Lege berri honen aitzinean, geroari bürüz, ezadostarzün eta arrenküra hanitx borogatü dira.

Entzün Jean Lassalle depütatea :