- Laborantxa / Üngüramena
- Agerraldiak: 3216
Bortüko alhagiak hobeki baliatzeko
Etxalteen eta bortüaren artean diren alhagiak haboro eta hobeki baliatzeko, Eüskal Mendia Leader programaren kari, xedeen presentatzeko dei bat zabaltzen da . Azken urteetan, bortüko güne zonbait erabili gabe ützirik izan dira eta ondorioz franko zinkintü dira. Ata, bazken prezioaren goratzea denbora hontan, etxalteen bazken mailako autonomia lagüntzen ahal lüke eta audela üngüramena zain leioke. Güne horietara aisago heltzeko, horien xahatzeko, huraren ekarteko eta beste, Ossau Irati sormarkan diren laborariek 12 000 euro artinoko sos lagüntza esküalatzen ahal düe. Haatik, sos zama orokorra mügatürik beita, xedeen haütü bat eginen da. Txostenak edo dozierak Lürraldea.net internet günean biltzen ahal dira orai danik edo lagüntzaren eskatzeko 05.59.46.51.01 zenbakiala deitzen ahal da. Xedeen presentatzeko epea arramaiatzaren 30ko finkatürik da.
Entzün Pepela Mirande Xiberoko Botingoako lehendakaria :
Eüskal Herri osoko Bio identifikazio baten sortzeko gogoeta eramaiten ari da 
Egüberriko axüri merkatüa uste beno hobeki iragan da Xiberoko CAOSO eta AXURIA kooperatifentako. Bien artean gütti gora behera, 64000 axüri saldü dütüe. Salmentaren % 90a Espaiñako merkatüan egin da eta laborarier 3.70 eta 3.85 euroren artean kiloa pakatürik izan zaie. Üsatü konkürentzia Aveyron eskualdearen ganik ez da hainbeste senditü, hanko axuriak Italiako merkatüan saldürik izan beitira. Frantziako merkatüa aldiz, oso txarra izan da. CAOSO kooperatifako Jean Marie Etxegorriren araberan, frantsesek beste aragi mota erosi düe, hala nola basa ihizea. Urte hatsarre hontan prezioak jadanik tipitzen hasi dira. AXURIA kooperatifak, pusketan saltzen den axuria merkatüan ezarriko dü indarra eta CAOSOak aldiz karkasak kongelatüko dütü, aragia berantago saltzeko, bataz besteko 3 euroko prezioa etxekitzeko esperantxarekin.
Aitzineko egünetan, hartzaz abiatürik den kontsülta aipatzen geneizüen eta hitza eman geneion André Cazetier Mourenxeko aüzapez ohiari. Kontsülta, üngüramena zaintü behar zela konzientzia harazteko parada zela erraiten zeikün. Aldi hontan, Sébastien Üthürriague Larraiñeko aüzapezari hitza eman deiogü. Sébastien Üthürriaguen araberan, kontsültak ez dü interesik, jakitez deliberoa aitzinetik hartürik dela eta arrapostü emanen düen gehiengo handia, hartzaren sararazteko alte dela. Bestalde, Larraineko Herriko kontseilüa kontreko delibero bat hartüko düala baieztatü deikü. Ondoramen txarrak izanen direla bortüko laborantsarentako gehitü deikü eta turismoari ere ez zaiola deüs honik ekarriko. Audela afera hontan, lürraren jabegoa eta libertate galtzeko arriskü handia badela Sébastien Üthürriague Larraiñeko aüzapezaren ustez.
Ardi bürü beltzen salbatzeko alkarte bat sortü da. Xiberoan eta Baxe-Nafarroan atzamaiten dira bürü beltzak dütüen laborariak. Maleroski, azken urte horietan ohartü dira, gazteak plantatzen direlarik bürü gorriak haütatzen dütüela eta beste laborari zonbaitek bürü beltzak üzten dütüe gorrientako. Bien arteko desberdintarzün handiena da, gorriek ezne haboro emaiten düela eta beltzak hobeki egoiten direla bortüan. Bürü beltz zalek azpimarratzen düe 2007ko inkesta baten arabera, ürrentzean erabazten dena berdintsüa dela. Horrez gain, ardiak geroago eta güttiago ibilten badira bortüan, mendia ez da orai bezain xahü izanen eta ondoramenak izanen direla üngüramena eta turismoarentako. Ürrentzeko, ardi dildiraren eritarzüna aipatürik izan da. Ardi bürü beltzak gütti hunkirik izan direlakoz, sendatzeko ikerketetan baztertürik izan dira eta prefosta lotsa dira, epidemiak bürü beltzak hunkitzen badütü berantegi izanen dela.